schrikken, waarschuwt de Groningse hoogleraar prof. dr. Elzinga voor het gevaar van verpersoonlijking van de politiek, mede als gevolg van de almaar toenemende invloed van de massamedia, voor daadkracht en leiderschap ten koste van de volksvertegenwoordiging. Elzinga die in 1999 een commissie staatkundige vernieuwing voorzat, geldt als een voorstander van vernieuwing, maar niet als die de centrale functie van het parlement aantast.

Het probleem is echter dat de wereld, dus ook die van de politiek niet stil staat. Integendeel, het gaat allemaal razendsnel. Vernieuwing van het bestel is niet tegen te houden. De politici weten dat zij iets moeten doen. Dus worden bur-gerfora georganiseerd. Dus gaat het kabinet honderd dagen in retraite om met de samenleving te praten, mogen de leden van de politieke partijen hun leiders kiezen, zijn er burgemeestersreferenda.

BLOEDBAD

Het lijkt heel wat, maar veel is schijn. Immers, de stappen die worden gezet, zijn defensief, bedoeld om te behouden. Het resultaat is vaak averechts. Wie herin-nert zich niet de verkiezingsstrijd in de VVD tussen Rutte en Verdonk. Enorme stampij, twee tegenstanders die elkaar verdoemen, radio en televisie er bovenop, de partij in chaos achterlatend. De PvdA wacht intussen in angstige spanning af. Op dit moment is vice-premier en minister van financiën Wouter Bos nog de politiek leider, maar zelfs de meest overtuigde aanhanger zal na het zien van de Wouter-tapes twijfelen of een partij in moeilijkheden veel heeft aan de zwal-kende en weifelende man zoals die naar voren komt. Hoe het zij, ergens

verdacht. Veel kiezers vinden het blijkbaar prachtig, want in de opiniepeilingen stijgt zijn ster razendsnel. Net als trouwens die van Jan Marijnissen, leider van de SP.

ZWAKTE

Fortuyn, Wilders, Marijnissen. Hoe verschillend zij ook mogen zijn, één overeenkomst is er in elk geval. Hun opkomst buiten de gevestigde orde om. En die opkomst toont ook de zwakte aan van het systeem waarin zij functioneren. Want, waar de burger behoefte heeft aan zekerheid, ver-trouwen, is het tegendeel waar. De gevestigde orde blijkt niet in staat de behoefte in te vullen, zoals op 22 november nog eens bleek. Dus zwalkt de kiezer, weet niet waar hij met zijn stem naar toe moet. En vlucht.

Een probleem om heel snel op te lossen, zou je zo zeggen. Maar dat zien de voorstanders van het evenredige kiesstelsel zonder rem toch een slag anders. Hoewel geconfronteerd met flink wat nederlagen, voelen zij zich alleen maar gesterkt. “Ons systeem werkt. Hierbij heb je tenminste een reële kans om je tussen de gevestigde orde te wringen”, is dan weer het argument. Het is helemaal waar, steekt ook gunstig af bij een land als Engeland waar het districtenstelsel wordt gehanteerd. Daar krijgt de winnaar alles, met als gevolg dat de Liberaal Democraten die bij de laatste verkiezingen voor het Lagerhuis dik 20 procent van de stemmen haalden, slechts 62 van de 659 zetels bezetten. Nieuwkomers hoeven het niet eens te proberen.

En als dat nog niet voldoende is om de ijveraars voor vernieuwing af te

ALLE RECHTEN VOORBEHOUDEN COPYRIGHT 2005 GJ RITMEESTER