‘Hebben wij es gewusst?’
Nog maar eens naar de historicus dr. Bart van der Boom gekeken, op de Volkskrantsite, filmpje nr. 4, getiteld: ‘Hebben wij Nederlanders es gewusst?’ Ach, ik had het boek, ‘Wij weten niets van hun lot’, moeten lezen.
Hoe het zij, met stijgende verbazing heb ik de serie afgezien. Het begint al met het citaat in filmpje nr. 3. “….Toen de Duitsers Nederland bezetten en de Joden wegvoerden, keken de Nederlanders de andere kant op. Alsof het hen niet kon schelen….” , waaraan dr. Van der Boom zijn betoog ophing.
Aan de hand van 164 dagboeken toonde hij vervolgens aan dat het beeld niet klopte van de onverschillige Nederlander richting joden. Niets van waar. “De Nederlanders leefden juist mee. Toonden mededogen”.
Laat het geen onverschilligheid zijn. De vraag, waarom teruggekeerde joden na de oorlog een op z’n zachtst gezegd nogal koele ontvangst wachtte, moet dr. Van der Boom dan maar in een volgend boek beantwoorden. Toch kan hij wel gelijk hebben. Was het niet de onverschilligheid die een hoofdrol speelde. Mogelijk was het angst. Naar ik begrepen heb, hoopten de meeste Nederlanders bovenal ongeschonden door de oorlog heen te komen. Probeerden te overleven. Pasten zich, waar mogelijk, zo goed mogelijk aan. Dachten wellicht ook , zoals de historicus aangeeft, dat de oorlog niet meer zo lang zou duren toen de deportaties in de zomer van 1942 aanvingen.
Dr. Van der Booms stelling is, dat Nederlanders niet geweten hebben van de Holocaust, en voert dit als een reden aan waarom de Duitsers hier meer dan 110.00 joden konden oppakken, wegvoeren en vermoorden. Wel wijst hij er bij herhaling op: “Nederlanders wisten van het verschrikkelijke lot dat weggevoerde joden wachtte. Dat Polen allesbehalve een vakantie-oord was. Dat er kampen waren. Vermoedden wel degelijk dat een groot deel niet levend terug zou keren”.
Waarmee dr. Van der Booms betoog toch wel revolutionair is. In elk geval heeft hij de vraag die zo velen al bijna 70 jaar bezighoudt, gereduceerd tot een semantische kwestie. Een woordenspel.