Nù kan het nog. Er is democratie!
Zeventien miljoen inwoners telt Nederland, 17 miljoen meningen. De wereld van de politiek is die van de samenleving, aan voortdurende verandering onderhevig dus. De liberale VVD heeft de meeste zetels in het parlement. De PvdA en het CDA zijn gehalveerd en erger. Vele, eens zo trouwe, kiezers hebben zich afgekeerd. Ze zijn teleurgesteld, boos. Anderen voelen zich niet meer thuis in de partij van hun ouders. Grote aantallen kiezers voelden zich niet vertegenwoordigd. De politici hebben zich laten verrassen.
Ach, het is allemaal best wel gecompliceerd. Alles heeft met alles te maken. De politiek speelt haar rol, bouwt voort op economische, sociale en individuele omstandigheden. Zo weinig lijkt er in 2000 aan de hand. De economie floreert. Dán breekt Pim Fortuyn door. Waarop hij wordt vermoord.
Ook de politieke stokebrand Theo van Gogh vindt de dood. Wilders stapt naar voren. Intussen maakt Thierry Baudet enige furore. De heren beweren de taal des volks te spreken. Radicale moslims halen hun gram. De gevestigde partijen verliezen terrein.
Er vindt een economische crisis plaats. De rijken worden rijker, de armen armer. Thomas Piketty schrijft erover in Le Capital au XXI siècle. Volgens hem zijn de toenemende inkomensverschillen een ernstige bedreiging voor de democratie.
Nee, Piketty wil geen Karl Marx zijn die de communistische revolutie voorzag als een onvermijdelijke reactie op het kapitalisme. Niettemin herinnert zijn visie aan Marx en het communisme. Aan Rusland waar de Bosjevieken Marx’ ideeën naar hun hand zetten, aan China waar Mao Zedong probeerde het op zijn manier te doen.
Uiteindelijk haalde het communisme bakzeil. Het kapitalisme overwon. De democratie had de overhand. Maar de mens is de mens. Maakt fouten, vindt oplossingen. Moet daarvoor de prijs betalen. Maakt opnieuw fouten, vindt opnieuw oplossingen. Moet ook daarvoor de prijs betalen.
In de twintigste eeuw hebben de mensen zwaar geboet. Het ging niet alleen om het communisme. Niet alleen om arm tegen rijk. Nationalisme, racisme, militarisme, het kwaad spelen ook hun rol. Twee verschrikkelijke wereldoorlogen vonden plaats. Twee atoombommen vielen.
Inmiddels is het bijna 2019. De Koude Oorlog is al 30 jaar voorbij. Misschien is het logisch, onvermijdelijk. Hoe het ook zij, de onvrede is voelbaar. De armoede, de terugval in rijkdom, de invloeden van propaganda, vooroordelen en het geloof haken op elkaar in.
Mooipraters slagen er steeds beter in mensen voor zich te winnen, politieke partijen verliezen leden met duizenden tegelijk. In de VS heerst de populist Trump. In Rusland en Turkije proberen Poetin en Erdogan hun dromen waar te maken. Kiezers in Hongarije, Italië, Polen, Brazilië leveren zich uit aan leiders die de spot drijven met de democratie.
Natuurlijk is het van alle tijden. De huidige situatie hoeft niet fataal te zijn. Nù kan het nog. Er is democratie. De kiezers hoeven alleen maar hun plicht te doen. Te stemmen op partijen die zij vertrouwen. Ervoor zorgen dat verstandige mensen de juiste beslissingen kunnen nemen.
.