Voortaan is ambtenaar een vriend
Gisteren diende het derde kabinet-Rutte zijn ontslag in, twee maanden voor de Tweede Kamerverkiezingen. Premier Rutte blijft lijsttrekker van de VVD. Zijn partijgenoot, minister van economische zaken en oud-staatssecretaris sociale zaken, Erik Wiebes, vertrekt met onmiddellijke ingang.
De ministers en staatssecretarissen kabinetsleden blijven aan tot een nieuw kabinet is aangetreden op basis van de verkiezingsuitslag. Nadat PvdA-leider Lodewijk Asscher een dag eerder had aangekondigd dat hij niet alleen het lijsttrekkerschap van zijn partij maar ook het Kamerlidmaatschap opgaf, meende premier Rutte niet anders te kunnen doen dan Asschers voorbeeld te volgen. Alles heeft zijn eigen dynamiek. De aanleiding van het vroegtijdige einde van het kabinet is het rapport ‘Ongekend onrecht’ van de commissie-Van Dam dat op 17 december van het vorige jaar uitkwam.
Het rapport handelt over de zogeheten kindertoeslagenaffaire. “De beginselen van de rechtstaat zijn geschonden. Onschuldige mensen zijn veroordeeld tot het betalen van torenhoge boetes. Boetes die zij dan weer niet betalen konden. Het parlement, de rechterlijke macht, de belastingdienst, het kabinet. Iedereen en alles is tekortgeschoten, jarenlang”, zijn belangrijke conclusies.
Aanvankelijk hoopte het kabinet het aftreden te voorkomen. Maar de schok was te groot. Een parlementaire hoorzitting en de toegezegde compensatie van 30.000 euro voor 26.0000 gedupeerde gezinnen waren onvoldoende. GroenLinks zegde het vertrouwen op en kondigde een motie van wantrouwen aan. Zelfs de SGP zou bereid zijn haar te steunen. De coalitiepartijen D66 en ChristenUnie D66 maakten aanstalten tot een breuk.
Nee, Rutte had weinig keus. Geen ruzies dit keer. De betrokken bewindslieden erkennen hun verantwoordelijkheid. Schuldig voelen zij zich niet. Minister Wiebes (VVD) heeft geen idee wat hij anders had kunnen doen. Asscher schaamt zich diep. Het kabinet gaat er alles aan doen om de fouten recht te zetten. Er komt meer openheid. De Rutte-doctrine wordt afgezworen. De overheid zal de burger weer vertrouwen. Parlementsleden beloven beter op te letten.
Een revolutie lijkt plaats te vinden. Voortaan wordt in Nederland elke fout rechtgezet. Voortaan is de ambtenaar een vriend van de burger. Nooit, nooit meer zal er zoiets als de kindertoeslagenaffaire plaatsvinden.