Beetje democratie bestaat niet
De Europese Unie is opgericht om vrede en welvaart te creëren, het recht te doen zegevieren, discriminatie uit te bannen. Democratie, een onafhankelijke rechter en vrijheid van meningsuiting horen daarbij.
Donderdag komen de EU-regeringsleiders in Brussel bijeen. Gedacht wordt aan een noodbegroting. Punt blijft dat de EU zich geen concessie kan veroorloven. Immers, een beetje democratische rechtsstaat bestaat niet.
Er gaat veel goed. Het oude continent profiteert nog altijd van de band met het sterkste en rijkste land van de wereld, de Verenigde Staten van Amerika. Niettemin is het duidelijk dat voor de Europese Unie enig zelfonderzoek geen overbodige luxe is.
Het Verenigd Koninkrijk meent ongestraft het lidmaatschap op te kunnen zeggen. Denkt beter af te zijn als het zijn eigen weg bepaalt. “Mooi voor de Britten. Ze zullen zichzelf tegenkomen”, is een veelgehoorde reactie aan de andere kant van Het Kanaal.
Maar toch, is er niet iets meer aan de hand? Hebben de Britten wellicht een punt?
Immers, zo goed werkt het Europese bestuursmodel nu ook weer niet. Het Verenigd Koninkrijk was altijd een onwillige lidstaat waarmee het moeilijk samenwerken was. Nu zorgen Hongarije en Polen voor de problemen. In beide staten ontbreekt een serieuze democratische traditie. De vraag is of zij niet te gemakkelijk zijn toegelaten.
In elk geval hanteren de Hongaarse premier en Fidesz-leider, Orbán en de Poolse leider van de PiS-partij, Kaczynski, andere opvattingen over democratie dan in de EU gewoon is. In Hongarije heeft de oppositie nauwelijks toegang tot de media. In beide landen is er geen sprake van een onafhankelijke rechter. De regeringspartijen zijn er de baas.
Voor beide landen dreigt al de zogeheten Artikel 7-procedure. Dat wil zeggen dat hun stemrecht kan worden opgeschort als alle lidstaten het eens zijn. Een probleem dus, zolang Polen en Hongarije elkaar steunen.
Intussen heeft de Europese Unie al wel de rechtsstaattoets verbonden aan de toekenning van Europese bedragen die vrijkomen uit de meerjarenbegroting en het Corona-herstelfonds. Uit protest blokkeren Hongarije en Polen de meerjarenbegroting en het herstelfonds.