Chilenen eisen nieuw contract

(Door Tjeerd Ritmeester)                                                                                         
Mario is een gids in het zuiden van Chili. Met enige trots kijkt hij naar de protesten die zijn land nu al een week in de greep houden. Hij wil vooral duidelijk maken hoe vreedzaam de demonstranten zijn. Als het gaat over de avondklok en het leger slaat Mario een diepe zucht. Er verschijnt een rits aan filmpjes over politiegeweld en gewonde demonstranten. Hij heeft geen goed woord over voor de regering van president Piñera die de protesten met veel geweld probeert te onderdrukken. 

Vrijdag waren de grootste protesten in Chili tot nu toe. Alleen al in de hoofdstad Santiago waren een miljoen Chilenen op de been. De avondklok, noodtoestand, en de inzet van het leger deden de demonstraties allerminst verstommen. De regering weet zich geen raad met de situatie.

De kritiek op de noodmaatregelen wordt breed gedragen. Burgers en politici roepen  de regering op de avondklok in te trekken en het leger terug te sturen naar de barakken. Piñera nam de maatregelen vanwege grootschalige plunderingen en vernielingen. Veel Chilenen hebben echter het gevoel dat zij moeten boeten voor het wangedrag van enkele raddraaiers.

Aftreden 
Vreedzaam was het in elk geval op vrijdag in Santiago. Een record aantal demonstranten kwam daar bijeen. Pleinen zoals Plaza D’Italia en de centrale zakenbuurt Providencia stroomden vol.

Met spandoeken en leuzen eisten de demonstranten het aftreden van Piñera, het terugtrekken van het leger, pensioenhervormingen, beter onderwijs, rechten van inheemse bevolkingsgroepen en nog veel meer. Voor elk politiek thema lijkt er op dit moment wel iemand te demonstreren.

Maar de demonstranten hebben nog altijd geen specifieke eisenlijst. De onlusten begonnen vorige week vanwege de prijsverhoging op metrotickets en zijn inmiddels uitgegroeid tot een brede volksbeweging die allerlei sociale problemen in Chili aankaart.

De gids Mario snapt dan ook dat de massale protesten moeilijk te begrijpen zijn voor buitenlanders. Chili is een modern en geavanceerd land. In Zuid-Amerika zijn tal van landen waar het nog veel slechter gaat. Toch wil hij één ding duidelijk maken: “De protesten gaan niet over het omver gooien van de Chileense staat. Ze gaan over een nieuw contract tussen het volk en de politieke elite. Wij willen meer deel uitmaken van de groei en ontwikkeling van Chili”.

Deze woorden beschrijven het probleem vrij aardig. Veel Chilenen hebben het gevoel dat de politieke elite het volk niet begrijpt. De massaprotesten hebben een kloof in de Chileense samenleving blootgelegd. Dat blijkt ook uit de politieke reacties.

Zo verklaarde de conservatieve president Piñera eerder deze week nog de oorlog aan de demonstranten. Een paar dagen later bood hij zijn excuses aan. Zei dat de protesten al die tijd verkeerd begrepen zijn en prees de vreedzaamheid en eenheid van de massademonstratie. Demonstranten reageerden met hoongelach.

Oppositie        
De oppositie doet het niet veel beter dan de president. Eerst vierde zij de verlaging van de werkweek van 45 uur naar 40 uur. Een dag later ging een record aantal Chilenen alsnog de straat op. Senator en voormalig presidentskandidaat Alejandro Guillier riep de politiek op met nederigheid naar de demonstranten te luisteren. Maar Guillier reageerde niet toen een journalist hem voorstelde iets te doen aan de hoge beloningen van de parlementsleden.

De vraag is nu  hoe ver president Piñera en andere politici willen gaan om de demonstranten tegemoet te komen. Het lijkt onmogelijk om de onvrede weg te nemen zonder verregaande hervormingen. Eerdere beloftes leidden alleen maar tot grotere protesten. Een nieuw plan om de gezondheidszorg te verbeteren strandde vrijdag al in het parlement.

Zoveel lijkt zeker. Zonder een nieuw contract tussen het volk en de politiek zal het nog lang onrustig blijven in Chili.