Economie bloeit, onvrede groeit
De opkomst van nationaal-populistische partijen was al een teken aan de wand. De Brexit past in het politieke plaatje. De politieke situatie in Italië is verdacht. In Duitsland zit de Alternative für Deutschland (AfD) op het vinkentouw. In Spanje komt de extreemrechtse partij Vox met 12 zetels in het parlement van Andalusië. Vergeet de gele hesjes niet. Ontevreden Fransen gaan al weken de straat op. Het is arm tegen rijk. Een revolutie is het nog niet. Een kleine misrekening kan zomaar de lont in het kruitvat zijn dat Europa heet.
De economie bloeit. De beurzen stijgen. De bedrijven maken superwinsten. De werkloosheid is laag. Toch neemt de onvrede toe, niet alleen in Europa, ook in de Verenigde Staten is de spanning voelbaar waar de miljardair Trump via de ontevredenen in het Witte Huis is beland.
Onvrede. De mensen willen hun rekeningen kunnen betalen, hun kinderen naar een goede school laten gaan, een financieel zorgeloos leven leiden. Met de grootst mogelijke moeite kunnen zij het hoofd boven water houden om tegelijk te ervaren dat hun baas miljoenen opstrijkt en de aandeelhouders zich de winsten toe-eigenen.
Onvrede. Onvrede. Het is geen toeval dat sociaaldemocratische partijen als de PvdA, de Duitse SPD en de Franse socialisten door de kiezers zijn afgestraft. Immers, zij bedienen de groep die houvast bij de overheid zoekt, die zich beschermen moet tegen de machtige werkgevers en niets te winnen hebben bij de zelfredzame samenleving van de liberalen.
Er gaat niets boven de democratie. De mensen in de problemen stemden trouw op socialistische partijen. De SPD regeerde jarenlang, de presidenten Mitterrand en Hollande regeerde Frankrijk als ware zij koningen, in Italië, Groot-Brittannië, Spanje en ook Nederland deelden de socialisten met grote regelmaat de lakens uit.
Intussen vierden het neoliberalisme en het grootkapitaal triomfen. Massa’s geld werden verdiend. De rijken werden rijker, de lagere inkomensgroepen werden armer. Maar ook de inkomens van de middengroepen stagneerden. Bovendien moesten minder mensen meer doen voor hetzelfde loon. Demonstraties en stakingen hadden nauwelijks resultaat. De werkgevers waren de baas, de regering was als was in hun handen.
De mensen werden boos, in Europa, in Amerika. Ze zagen zich verdrongen door goedkope arbeidskrachten. De buurten kenden zij niet terug. Buitenlanders kregen al gauw de schuld. En net als vroeger zochten zij hun heil bij de mooiweerpraters, de allesbelovers, de demagogen die inspelen op de onderbuikgevoelens.
Het mooie van de democratie is dat de leiders van de oude partijen de tijd krijgen hun fouten goed te maken. Het gevaar is dat de onvrede het ongeduld voedt. In Frankrijk zal president Macron concessies moeten doen. Inmiddels zijn de eerste gele hesjes ook in Nederland gesignaleerd. Een revolutie komt altijd onverwacht. Maar als het kruitvat eenmaal brandt, de teerling is geworpen, de sneeuwbal rolt …..