EU moet zich opnieuw uitvinden
‘De NAVO is hersendood’, laat de Franse president Emmanuel Macron in The Economist optekenen. De Europese bondgenoten begrijpen waarop Macron doelt. ‘America First’! President Trump. Kunnen zij nog op Amerika aan?
Ook de Duitse bondskanselier Angela Merkel realiseert zich dat de gezondheid van het militaire bondgenootschap wel eens beter is geweest. Maar juist daaròm uit zij zich voorzichtig. Toont zich dankbaar voor de Amerikaanse bescherming. Zegt feitelijk niets. Sommige zaken benoem je ook niet. Dan hoop je in stilte op verbetering van de patiënt. Bidt dat de ziekte overgaat of gokt erop dat het Amerikaanse volk zo verstandig is om volgend jaar november op een Democraat te stemmen.
Maar in een jaar kan veel gebeuren. Sowieso is de wereld in beweging. Ook zonder Trump verschoof de Amerikaanse aandacht al richting Azië. Niet het verzwakte Rusland van president Poetin is de grote concurrent, maar China dat zich in een tijdsbestek van nauwelijks dertig jaar heeft opgewerkt tot de tweede economie van de wereld.
Bijna anderhalf miljard Chinezen heeft het achter de hand. Sommigen zijn al gesignaleerd in Afrika, anderen laten zich gelden in Latijns-Amerika, schieten raketten de lucht in, zijn actie in de Pacific, werken hard aan een nieuwe zijderoute die Europa met China verbindt.
En iedereen weet. De Chinese groei is nog maar het begin.
Intussen is de Europese Unie in grote verwarring. Zeventig jaar wist West-Europa zich beschermd door de machtigste en rijkste staat van de wereld, de Verenigde Staten van Amerika. Door de NAVO, ook. In die tijd heeft het zich kunnen herstellen van twee vreselijke oorlogen. De vroegere Europese rijken raakten de koloniën kwijt. De moederlanden voedden en ontwikkelden zich in alle rust. Zij groeiden en werden rijk.
In 1989 viel de Berlijnse Muur. De communistische Sovjetunie overleed, een nieuw Rusland werd geboren. Voormalige Oostbloklanden traden in de jaren negentig en nog later toe tot de NAVO en de Europese Unie. De Turkse president Recep Tayyip Erdogan kreeg zo zijn eigen Ottomaanse dromen.
Republikeinse en Democratische presidenten volgden elkaar op in de VS. Toen kwam Donald Trump, de 45ste president van de Verenigde Staten van Amerika. “Dat wordt een ramp. Een drama. Mijn God, wat staat de wereld te wachten”? vreesden miljoenen al op die 8ste novemberdag in 2016.
Nòg is veel onduidelijk. Maar zoveel weet het oude Europa wel. Het heeft de 45ste Amerikaanse president leren kennen. ‘De NAVO is hersendood’, concludeert Macron. Met andere woorden: ‘Herstel is onmogelijk. De Europese Unie zal zich opnieuw moeten uitvinden’.