In Duitsland ligt gevaar op de loer
De voorsprong van bondskanselier Angela Merkels CDU/CSU op coalitiepartner SPD mag er zijn. Dertien procent is het verschil volgens de meest recente peiling betreffende de Bondsdagverkiezingen van 24 september. Maar de socialisten zouden niet met de christendemocraten verder willen. Dus is de vraag, welke partij zich aandient als om de eventuele vacature in te vullen?
De uit de bijna dood herrezen liberale FDP is een mogelijkheid. Maar ook de nationaal-populistische AfD zou een gooi willen doen. Waarmee de sluimerende politieke crisis die de Europese Unie al jaren in haar greep heeft, kan uitgroeien tot een uitslaande brand.
Zo hoeft het niet te lopen. In Frankrijk en Nederland is de machtsgreep van het Front National en de PVV ook afgeslagen. Maar het kàn, juist in Duitsland, de grootste en rijkste lidstaat van de EU.
Natuurlijk, de persoon van Angela Merkel is boven elke twijfel verheven. Zij zal een samenwerking met de AfD proberen te voorkomen. Maar zij kan gedwongen worden. Afgaande op de peilingen zal een verlenging van de coalitie met de SPD een mogelijkheid zijn. Misschien zal de partij van Martin Schulz haar verantwoordelijkheid nemen. Maar mag je dat verwachten in de wetenschap dat diezelfde partij dan voor haar ondergang tekent?
Want zo is het overal gegaan in Europa. Kiezers keren zich van de sociaaldemocraten af omdat die niet meer aan de verwachtingen kunnen voldoen sinds het neoliberalisme het uitgangspunt is van de Europese koers. De economische crisis mag overwonnen zijn, de bedrijven mogen weer megawinsten maken, de werkloosheid afnemen. Tegelijk raken de midden- en lagere inkomensgroepen steeds meer in het nauw en weten zich bedreigd door automatiseringsprocessen, door het verdwijnen van arbeidsplaatsen naar lage lonenlanden.
Misschien kan de herrezen FDP de CDU aan een meerderheid helpen in de Bondsdag. Misschien, maar dan moet er aan het kiezersfront nog wel wat gebeuren. Samen halen de twee partijen nauwelijks 45 procent. Dus verschijnen bijna uit het niets, lieden die de onvrede vertalen in woede. Woede op de elite, op de nieuwkomers, op de vluchtelingen, op vreemde elementen. Lieden die zichzelf niet vergeten maar wel beseffen dat hun tijd eindig is. Zij hebben haast en hebben successen nodig. Niets nieuws onder de horizon. Zo is het altijd gegaan, zo gaat het anno 2017.
De Alternative für Deutschland dan? Tot nu toe is Europa er redelijk in geslaagd de nationaalpopulisten op enige afstand te houden. De nationaal-populisten beroepen zich erop niets met extreemrechts van doen te hebben. Niet iedereen neemt die woorden voor lief. In elk geval zijn de scheidslijnen nogal vloeiend. In Frankrijk had Jean-Marie Le Pen, de oprichter van het Front National, een duidelijke hang naar het fascisme, met inbegrip van het antisemitisme. In Oostenrijk is er de FPÖ. Uit Hongarije klinken bang makende geluiden.
Duitsland mag de Tweede Wereldoorlog min of meer verwerkt hebben, op een of andere manier komen er altijd wel verontrustende geluiden naar buiten. In het leger is onlangs een groep met Nazi-sympathieёn ontmaskerd. Grote demonstraties worden gehouden tegen de komst van vluchtelingen. Rechtse kringen vervloeken het beleid van bondskanselier Merkel.
Hoe het zij, de uitslag van de Bondsdagverkiezingen ligt een week voor de 24ste september volledig open. Probleem is, dat de CDU/CSU maar een paar procent hoeft in te leveren en de AfD makkelijk de derde partij van het land kan worden.