Onrust in Chili breidt zich uit

(Door Tjeerd Ritmeester)                                                                                             
Na dagen van protesten houdt de onrust in Chili aan. De regering van president Piñera claimt dat de strenge maatregelen zoals de avondklok en het inzetten van het leger hebben geholpen de situatie te kalmeren. Toch zijn er elke dag nog grote demonstraties door het hele land gevolgd door plunderingen en vernielingen.

De onrust begon tien dagen geleden na een besluit van de Chileense regering om de prijs van metrotickets in de hoofdstad Santiago te verhogen. De regering heeft na de acties de maatregel ingetrokken maar dit deed de demonstraties niet verstommen. Sterker nog, ook buiten Santiago gaan Chilenen nu in grote aantallen de straat op. De demonstranten zijn boos om een in hun ogen zelfverrijkend politiek systeem, hoge kosten voor levensonderhoud, en beperkte sociale zekerheid.

Scholieren
De woede zit diep. Opvallend want veel demonstranten zijn nog niet eens stemgerechtigd. Scholieren namen het initiatief tot protesteren, wat zich inmiddels tot vele andere lagen van de bevolking heeft uitgebreid, en blijven actief deelnemen. Scholen en universiteiten door het land hebben klassen moeten opschorten door de acties.

De plunderingen, vernielingen en brandstichtingen waardoor onder meer het gebouw van het nationale elektriciteitsbedrijf in vlammen is opgegaan, deed de regering besluiten extreme maatregelen in te voeren. De orde in de hoofdstad Santiago wordt bewaakt door het leger en in verschillende regio’s is zowel de noodtoestand als de avondklok afgekondigd.

Wie door de straten van Chileense steden loopt, zal het opvallen hoeveel winkels zijn gesloten voor een gewone werkweek. Zowel in de hoofdstad Santiago als in andere grote plaatsen zijn naar schatting bij vijftig procent van de winkels de rolluiken naar beneden of de openingstijden aangepast.

In Providencia, een dure wijk in het centrum van Santiago, staan lange rijen voor winkels en drogisterijen. Niemand weet hoe lang de protesten nog verder gaan. Chilenen zijn niet bang maar nemen wel hun voorzorgsmaatregelen.

Het straatbeeld in steden wordt bepaald door vernielingen, ashopen van de talloze brandstichtingen, en graffiti. Muren van vooral overheidsgebouwen zijn volgeschreven met verwensingen naar de regering, de Chileense president en miljardair Piñera, en oproepen tot een volksopstand. Je moet je best doen om geen ingeslagen ruit of de smeulende resten van een afgebrand object tegen te komen. Wat nog niet vernietigd is, wordt bewaakt door zwaarbewapende soldaten en politie. Ze staan vooral bij metro-ingangen, een geliefd doelwit van de protesten.

Avondklok
De avondklok in Santiago loopt af rond 5 of 6 uur in de ochtend. De regering heeft iedereen opgeroepen normaal naar zijn werk te gaan en de winkels te openen in de hoop de situatie te normaliseren. Dat werkt gedeeltelijk. Veel bedrijven gaan niet open en hebben aangepaste openingstijden. Veel werknemers gaan om 13.00 uur in de middag al naar huis omdat rond het middaguur de demonstraties weer beginnen.

Tegen het middaguur zwelt ook het klingelende geluid van lepels op potten en pannen steeds verder aan. De demonstranten begeven zich naar pleinen in het centrum van de stad. Al vroeg op de dag proberen politie en leger ze met traangas te verjagen. Helikopters van het leger vliegen laag over om de situatie in te schatten.  Dat werkt nauwelijks.

Niet alleen in Santiago maar ook in andere delen van het land is het onrustig. Concepción en Valparaíso, steden met een grote arme bevolking, zien kleinere maar vergelijkbare situaties zoals in Santiago. In Punta Arenas, een van de meest zuidelijke stadjes ter wereld, is de situatie gespannen en de noodtoestand afgekondigd.

Puerto Montt, 900 kilometer ten zuiden van Santiago, zag op dinsdag een demonstratie van ruim 10.000 demonstranten onder wie grote aantallen scholieren. Ook valt het op dat bij  demonstraties de vlag van de Mapuche te zien is, een inheemse bevolkingsgroep in Chili die zich achtergesteld en onderdrukt voelt.

Noodtoestand
Buiten de stedelijke gebieden is het relatief rustig maar de noodtoestand geldt voor hele regio’s en niet alleen de steden. Ook in dorpen zijn kleine protestacties te zien waarbij bewoners naast de weg op potten en pannen slaan. De snelwegen zijn een doelwit van demonstranten.

Veel van de zo gehate tolhuisjes zijn in brand gestoken, er worden stenen gegooid, en brandende obstakels de weg opgesleept. Een deel van de nachtbussen, een belangrijk transportmiddel voor lange afstandsreizen in Chili, mogen ondanks de avondklok rijden maar worden regelmatig van de hoofdwegen weggeleid. Het verkeer in het hele land is voor een groot deel verstoord.

De avondklok heeft ’s nachts enige rust op straat gebracht maar de kritiek niet doen verstommen. De demonstraties gaan overdag in volle gang verder. Veel Chilenen wachten het weekend af om te zien of de situatie dan weer uit de hand loopt. Voorlopig is het alles behalve rustig in Chili.