Rajoy rekent op meerderheid
Als de Spaanse regering al dacht dat het wetboek, de arrestatie van een tiental separatistische kopstukken en dreigende taal voldoende waren om de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging de kop in te drukken, moet zij onlangs toch op andere gedachten zijn gekomen. In elk geval kan het geen toeval zijn dat premier Rajoy gisteren in het hol van de leeuw zijn medestanders bezocht om hen een hart onder de riem te steken. “De zwijgende meerderheid zal bij de verkiezingen van 21 december de separatistische krachten de doodsteek toebrengen”, beloofde hij in Barcelona.
Of het lukt? Zaterdag gingen liefst 750.000 pro-separatistische betogers de straat op om de vrijlating te eisen van de parlementsleden die in Madrid zijn vastgezet na te zijn beschuldigd van rebellie en opruiing. Ook willen zij dat de afgezette Catalaanse Premier Puigdemont de kans krijgt de verkiezingscampagne te leiden voor zijn partij, de conservatieve PDECat. Voorlopig acht Puigdemont het echter verstandiger in Brussel te blijven, in afwachting van het antwoord op het uitleveringsverzoek van de Spaanse regering.
Intussen loopt de spanning met het oog op de verkiezingen zichtbaar op. Recente opiniepeilingen wijzen op een nek-aan-nekrace tussen de separatistische en niet-separatistische partijen in Cataloniё. De twee regeringspartijen, de PDECat en de links-republikeinse ERC van Oriol Junqueros zouden samen met de CUP goed zijn voor de helft van het aantal parlementszetels.
Cataloniё is met 7,5 miljoen inwoners dan ook niet zo maar een provincie. Voor de regering in Madrid is het verlies van Cataloniё ondenkbaar, al is het maar omdat de economische groei 3 procent hoger is dan de gemiddelde groei in Spanje. Toerisme, bouw, textiel en dienstverlening zijn de belangrijkste inkomstenbronnen. De beurs van Barcelona is de grootste van het land.
Tientallen ondernemingen hebben hun hoofdzetel in de regio al verplaatst naar elders. Maar ook dàt lijkt de separatisten niet meer af te schrikken. Wel mogen zij erop rekenen dat de Spaanse regering de druk nog verder op zal voeren.
De afgelopen maanden is wel gebleken dat de Catalaanse separatisten vrijwel alleen staan. Met name de Europese Unie waakt ervoor Madrid tegen het hoofd te stoten. Weliswaar staan voldoende Europeanen sympathiek tegenover het streven naar meer autonomie, de natiestaat vormt nu eenmaal de kern van de EU.
De geschiedenis heeft geleerd hoe gevaarlijk afscheidingsbewegingen zijn en hoe gemakkelijk concessies tot oorlogen kan leiden. De burgeroorlog in Joegoslaviё is net achter de rug, en in bijna elke lidstaat sluimert wel een onafhankelijkheids- of afscheidingsvuurtje.
Toch moeten de Catalanen hun hoop gevestigd hebben op dezelfde EU in de verwachting dat Brussel geweld noch onderdrukking kan tolereren. Hoe het zij, verkiezingen of niet, als de Spaanse nationalisten en de Catalaanse separatisten blijven weigeren concessies te doen, zetten zij niet alleen de toekomst van Spanje maar ook die van de EU op het spel.