Ruzie EU en Polen nadert climax

Het Poolse Constitutioneel Hof vindt dat het nationale recht boven het Europese recht gaat. Als de regering in Warschau het oordeel overneemt, kan dat grote gevolgen hebben. Zo zou het kunnen leiden tot een Poolse exit, maar ook tot het einde van het geldende rechtssysteem voor de Europese Unie.

In elk geval is de uitspraak van de hoogste rechter in Polen een voorlopig hoogtepunt van de ruzie met de Europese Unie. Aanleiding zijn de hervormingen door de nationalistische Partij voor Recht en Rechtvaardigheid (PiS) die in 2015 aan de macht kwam. Die hervormingen houden het einde van de onafhankelijke rechtspraak in. Zo stuurde de Poolse overheid een groot aantal rechters met vervroegd pensioen en verving hen door rechters die loyaal zijn aan de PiS. Ook richtte zij een speciale juridische tuchtkamer op voor critici van het huidige bewind.

Hoewel de uitspraak van het Constitutioneel Hof tot stand is gekomen op verzoek van de Poolse regering, is het de vraag of die een confrontatie aandurft. In dat geval zet zij namelijk de steun van miljarden euro’s op het spel.

Van haar kant is de EU beducht voor de reactie van lidstaten die eveneens bezwaren hebben tegen het rechtssysteem. Met name Hongarije zou het Poolse model wel eens kunnen volgen.