‘Te weinig aandacht voor WO I’

Op 11 november, 11.00 uur, is het honderd jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog eindigde. Maar: The Great War, la Grande Guerre. “Wat weten we er weinig van! Vreemd dat er in Nederland zo weinig aandacht voor is”, klagen nogal wat experts . “En dat terwijl er zònder  geen Tweede Wereldoorlog was geweest”, vullen zijzelf aan.

Het  zet in elk geval aan het denken. Tsja, Nederland was in 1914 neutraal. Deed niet mee. Verder is het  zonneklaar dat er een directe lijn loopt tussen de Eerste en de Tweede Wereldoorlog.  Maar was daarmee de Tweede Wereldoorlog onvermijdelijk, een noodzakelijk gevolg? Hebben, om een voorbeeld te noemen, de bij het  vredesoverleg in Versailles geëiste herstelbetalingen geleid tot zoveel haat in Duitsland dat Hitler en zijn volgelingen in 1933 de macht konden grijpen? Was er geen andere uitweg mogelijk?

Het is allemaal net iets te gemakkelijk. Natuurlijk verdient de Eerste Wereldoorlog aandacht als belangrijke gebeurtenis, als oorzaak ook. Bovendien zijn er  verbanden, is er een rode lijn die loopt van de mensen verslindende slagvelden aan de Somme, bij Verdun en Gallipoli via Versailles naar de staatsgreep van Adolf Hitler en de Nationaal Socialistische Duitse Arbeiderspartij die uitloopt op de Tweede Wereldoorlog en al het verschrikkelijke wat daar weer bij hoort.

En op zijn beurt is de Eerste Wereldoorlog  een gevolg van de Frans-Duitse oorlog in 1870. Toen Duitsland won. Moet die oorlog weer gezien worden tegen de achtergrond van de politieke en economische ontwikkelingen in Europa. Nationalisme, socialisme, liberalisme, imperialisme begeesterden de leiders en volkeren van toen. Een moderne vorm van democratie ontstond. Italië wilde er zijn voor alle Italianen. Het  Ottomaanse Rijk probeerde het einde te voorkomen.

Het  oude Pruisen maakte plaats voor het tweede  Duitse (keizer)rijk. De nieuwkomer  was een militaire en economische grootmacht op het Europese continent. Engeland, Frankrijk en Rusland voelden zich bedreigd.  Afin, er zijn boekenkasten  vol over geschreven.

Is er te weinig aandacht? Uiteindelijk verloor Duitsland de Eerste Wereldoorlog. In het land spraken ze van verraad, de dolkstoot in de rug. Herstelbetalingen? Het zou wat. Wraak! Haatprediker numero 1 was de Oostenrijkse veteraan die geen twijfel had.

In de jaren 1930 en 1940 kon Der Führer rekenen op velen. Uiteindelijk rukten legers  op. Bommen vielen. Moordpartijen volgden. Rassenhaat. Concentratiekampen. Zoveel is zeker, met 70 miljoen doden heeft de Tweede Wereldoorlog  ook een eigen verhaal.