Toekomst Erdogan blijft ongewis

Voor even zit de Turkse president Recep Tayyip Erdogan nog goed. Zesenzestig jaar is hij inmiddels. Sinds 2003 is de leider van de nationaal-islamitische AK-partij de politieke baas van zijn land. Tot september 2014 was hij premier. In september van hetzelfde jaar werd hij president van de Republiek Turkije. En nog is hij niet tevreden.

Toch is de toekomst voor Erdogan nog ongewis. Zo won hij de presidentsverkiezingen in 2019 met maar 49 procent van de stemmen. Die marge lijkt te klein om alle macht naar zich toe te trekken, ook al kreeg hij twee jaar eerder bij het referendum voor de invoering van een presidentieel systeem met 51 procent van de stemmen net voldoende steun. Wel heeft de Turkse president sindsdien de uitvoerende macht en kan hij besluiten nemen buiten het parlement om. Maar dat wil niet zeggen dat Erdogan de volgende verkiezingen in 2023 wint. Zo kon hij de laatste verkiezingen en de uitslag van het referendum alleen naar zijn hand zetten met behulp van de nodige intimidatie, inperking van vrijheden, het opsluiten van politieke concurrenten en tegenstanders.

Politieke tegenstanders hebben zich dan ook niet neergelegd bij een allesbeslissende machtsgreep van de huidige president. Vorig jaar nog won de 49-jarige Ekrem Imamoglu van de Republikeinse Volkspartij, CHP, de burgemeestersverkiezingen van de miljoenenstad Istanbul. Vermoedelijk zal dezelfde Imamoglu zich in 2023 opwerpen als uitdager van de Turkse president.

Omstreden is Erdogan ook in het buitenland. Met name heeft hij het verbruid bij de Europese Unie, de belangrijke handelspartner van Turkije. Niet voor niets zijn de pogingen voor een Turks EU-lidmaatschap gestaakt. Bovendien ligt de relatie tussen Turkije en het Duitsland van bondskanselier Angela Merkel Brussel zwaar op de maag. De pogingen van Erdogan om invloed uit te oefenen op de miljoenen Turkse werknemers hebben de nodige spanningen opgeroepen. De mislukte staatsgreep van 2016 verergerde die nog.

Al met al heeft de Turkse president aansprekende successen nodig. Militaire activiteiten dienen daartoe. Voortdurend probeert hij zijn droom waar te maken die moet leiden tot de creatie van een nieuw islamitisch Turks Rijk. Het door een burgeroorlog geteisterde buurland Syrië biedt volop mogelijkheden.

De keuze voor de islamitische staat Azerbeidzjan in het conflict om de Armeense enclave Nagorno-Karabach kan weinigen verrassen. Zonder risico’s is ook die beslissing niet, al is het maar omdat hij zich daarmee afzet tegen buurland Rusland dat de historische bondgenoot is van de Armenen.

Daarbij komt dat Turkije als lid van de NAVO een belangrijke partner is van het Westen. Met name de  koop van  het Russische afweersysteem S-400 heeft afbreuk gedaan aan die relatie. Zo heeft de Amerikaanse regering al gedreigd met zware sancties als Turkije doorzet. De VS vreest met name voor de kennis van de F-35 waarvan onderdelen in Turkije worden gemaakt.

En dan zijn er nog de Koerden, altijd al een gemakkelijke zondebok voor de Turkse overheid om het volk achter zich te krijgen. Op enig moment kan ook Erdogan wel eens besluiten het die bevolkingsgroep lastig te maken.

Intussen kosten de dromen van de 12^e president de Turkse gemeenschap vooral veel geld. Wordt de oppositie alleen maar sterker.