‘Verraad’, verzuchten staatslieden
Quatorze Juillet, 14 juli 1789. Die dag begon de Franse Revolutie met de bestorming van de Bastille. De Verlichting was een drijvende kracht. Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap wilden de revolutionairen. De Franse koning verloor zijn hoofd. Terreur volgde. Oorlogen werden gevoerd. Duizenden, tienduizenden, miljoenen vonden de dood. Tegenslagen bleven niet uit. Maar de idealen hadden een ongelofelijke kracht en overleefden zelfs twee wereldoorlogen.
Een groot succesverhaal is de Verenigde Staten van Amerika. Daar werden de Verlichtingsidealen voor het eerst in de praktijk vertaald. Bovendien groeide de VS uit tot het rijkste en machtigste land van de wereld dat er na de Tweede Wereldoorlog voor zorgde dat democratie en politieke vrijheid in Europa geen loze begrippen zijn.
Inmiddels is het 2018. De VS en de Europese Unie zijn bondgenoten die de Verlichtingsidealen delen. De economische crisis is nauwelijks voorbij of een politieke crisis ontwikkelt zich in razendsnel tempo. Het populisme grijpt om zich heen. In zowel de VS als in Europa kiezen miljoenen voor politieke opportunisten.
In Washington is een president aan de macht die niets opheeft met democratie, niets met gedeelde belangen, laat staan met Verlichtingsidealen. Zijn kiezers laten zich leiden door ‘America First’. Een meerderheid heeft de Amerikaanse president niet. Toch wint hij verkiezingen.
Gevaarlijke lieden springen op de wagen. Voor hen is de EU geen bondgenoot maar een concurrent die zo snel mogelijk uit elkaar moet worden gespeeld. Geen toeval dus dat de president graag handelt met het Verenigd Koninkrijk dat de EU uit wil. Geen toeval ook dat de Brexiteers de Amerikaanse president een prima kerel vinden.
De VS en het Verenigd Koninkrijk. Zij voelen de speciale band. Nog is het spel niet gespeeld. Verstandige lieden kunnen naar voren treden. Intussen wordt steeds duidelijker dat de president van de Verenigde Staten en zijn Britse vrienden er veel, zo niet alles voor over hebben om Europa in het verderf te storten.
In hun graf draaien grote staatslieden zich om. “Verraad”, verzuchten zij. In China, Rusland en Turkije wrijven de dictators Xi Jinping, Poetin en Erdogan zich in de handen. Zò dom hadden zelfs zij de democraten niet ingeschat.