Von der Leyen, pion in machtsspel

Vandaag beslist het Europese Parlement of de 61-jarige Ursula von der Leyen de voorzitter van de Europese Commissie wordt. De Duitse minister van justitie zou in elk geval kunnen rekenen op de steun van de EVP (Europese Volkspartij) en de conservatieve ECR. Maar daarmee heeft zij nog onvoldoende stemmen voor de vereiste meerderheid van in het parlement dat 751 zetels telt. Veel parlementsleden willen niet accepteren dat de Raad van Regeringsleiders met zijn voordracht het zogeheten Spitzensysteem heeft genegeerd.

Het belang van de stemming is niet eens de benoeming van Von der Leyen als nieuwe voorzitter van de Europese Commissie. Aan de orde is de machtsstrijd tussen de nationale staten en het Europese Parlement. Ondanks de Europese verkiezingen vinden velen nog altijd dat er sprake is van een democratisch tekort. Het parlement als vertegenwoordiger van de Europese kiezers heeft te weinig invloed op het bestuur. De nationale staten hebben de overhand.

Spitzensysteem

Mede daarom is het zogeheten Spitzensysteem bedacht. De partijen willen zelf kunnen uitmaken wie voorzitter wordt van het belangrijke uitvoeringsorgaan, de Europese Commissie. Maar ach, de verdeeldheid en de verschillende belangen zijn te groot.

Al direct na de verkiezingen in mei maakte de Duitse bondskanselier Angela Merkel korte metten met de aspiraties van verkiezingswinnaar en haar christen-democratische partijgenoot Manfred Weber.

Voor numero 2, Frans Timmermans, was de meerderheid onhaalbaar, ook al omdat de Poolse en Hongaarse parlementariërs nog een flinke rekening te vereffenen hebben met de eurocommissaris wiens kritiek op de rechtsstaat geleid heeft tot de instelling van de artikel 7-procedure tegen Polen en Hongarije.

Hoe het zij, de verrassing zal groot zijn, mocht het Europese Parlement in staat zijn de voordracht van ‘VDL’ (Von der Leyen) te blokkeren. Maar een overwinning van de regeringsleiders kan net zo gemakkelijk verkeerd uitpakken. Immers, de Europese Unie kan alleen overleven als democratie, als de 500 miljoen inwoners duidelijkheid krijgen over de verantwoordelijkheid voor de besluiten en uitvoering daarvan.

Juist het ontbreken daarvan is de bron van veel misverstanden, onbegrip en kritiek. Dat alles zal alleen maar toenemen als de lidstaten geen concessies willen doen. Waarmee Von der Leyen nauwelijks meer is dan de spreekwoordelijke pion in het machtsspel tussen het Europese Parlement en de Raad van Regeringsleiders, lees: de lidstaten.