VS hekelt schuldenstrategie China
(Door Tjeerd Ritmeester)
Vorige week sloeg de vlam in de pan. De Verenigde Staten beschuldigde China ervan landen met grote leningen in de problemen te brengen. De Chinese president Xi Jinping ziet het anders: “Onze investeringen maken projecten mogelijk voor landen die krap bij kas zijn”.
Waarmee de twee economische giganten het handelsconflict tijdens de APEC-conferentie in Papoea Nieuw-Guinea bevestigden. Het Chinese verweer vond bij de critici geen gehoor. Voor de regering-Trump was het ook te mooi om waar te zijn. Voor haar is het een feit dat China invloed uitoefent op de schuldenlanden. Daarmee ondermijnt het de soevereiniteit van de schuldenlanden.
China wil met nieuwe wegen, havens, en elektriciteitscentrales een ongekende groei realiseren in hulpbehoevende landen. Van Afrika tot Azië staan regeringen in de rij om met Chinees geld infrastructuurprojecten van de grond te krijgen.
Die bereidheid leningen aan te nemen staat niet op zichzelf. Afrikaanse landen lijden nogal eens aan kwalen als slecht bestuur en corruptie. Zij moeten volgens de Afrikaanse Ontwikkelingsbank gemiddeld 9 jaar wachten om niet-Chinese leningen voor infrastructuurprojecten te krijgen. China stelt minder zware projectvoorwaarden. Een lening kan binnen twee jaar zijn geregeld.
Als de voltooide projecten flinke winsten genereren, zijn de Chinese eisen geen probleem. Maar uit onderzoek blijkt dat meer dan de helft van de infrastructuurprojecten te maken heeft met voortgangsproblemen. Zo moest de bouw van een Indonesische hogesnelheidslijn ter waarde van meer dan 5 miljard dollar een jaar na de aankondiging nog beginnen.
Een infrastructuurproject, voltooid of niet, kan zichzelf gedeeltelijk terugverdienen door de vrijgekomen bedrijvigheid en werkgelegenheid. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan, ook al omdat de opbrengst vaak ten goede komt aan de Chinese economie. Uit een database van Chinese projecten in Eurazië blijkt dat 89% van de actieve bedrijven Chinees zijn en slechts 7.6% lokaal.
Veel landen kennen een gebrekkige infrastructuur en hebben te maken met tal van fiscale en economische problemen. De Chinese export naar Pakistan steeg dankzij constructieprojecten met 77% tussen 2012 en 2015. China heeft toegezegd het investeringsprogramma te ondersteunen met vrijhandelakkoorden. Maar die toezegging is nog altijd niet hard gemaakt.
De VS vreest dat China deze ‘schuldenstrategie’ bewust voert om invloed uit te oefenen. De Amerikaanse vicepresident Mike Pence toonde zich tijdens de APEC-vergadering in elk geval bezorgd over de gevolgen van de schuldenstrategie voor de soevereiniteit van de betreffende landen. Zo hebben snel oplopende schulden Sri Lanka onlangs gedwongen de haven van Hambantota over te dragen aan China.
Hoewel China bij lange na niet de grootste schuldeiser van Sri Lanka is, kon het wel de haven opeisen. Bovendien blijft het grote sommen geld pompen in schuldengevoelige landen. Hierdoor blijven de beloofde gouden bergen uit. In Sri Lanka leidt al tot de ondermijning van de soevereiniteit. In vergelijkbare landen zal het niet anders toegaan.