Wee Amerika,wee de vrije wereld
De Verenigde Staten is zijn zoveelste hete zomer ingegaan met een president die bereid is het leger in te zetten tegen andersdenkenden. De Russische president Poetin wil voor het leven aanblijven. Op 1 juli is er een referendum. Intussen bouwt China aan een machtig rijk waarin slechts plaats is voor één systeem en één partij. Misschien is de Europese Unie nog een levensvatbare democratie ware het niet dat de verdeeldheid een garantie is voor machteloosheid.
Hoe het zij, 2020 wordt een cruciaal jaar. De consequenties van America First dienen zich aan. President Trump wil af van de oude verplichtingen aan bondgenoten, heeft geen boodschap aan de ideeën die teruggrijpen op de Verlichting. Zijn Amerika is er alleen voor de rijken, de machtigen, de sterken. Zijn Amerika heeft niets met democratie te maken. Zijn Amerika lijkt wel erg op een dictatuur.
Als Trump in zijn opzet slaagt, treedt hij in de voetsporen van leiders als Poetin en Xi Jinping. Met alle gevolgen van dien. Niet langer zou het Westen met zijn ideeën van democratie en vrijheid van meningsuiting de overhand hebben. Er zou geen sprake zijn van een machtig westers blok. Integendeel, het valt uiteen en wordt een machteloze pion in het nieuwe machtenspel.
De Verenigde Staten verliest zijn positie als leider van de vrije wereld. De Europese Unie krijgt het hard te verduren hoewel de 27 lidstaten niet alleen 450 miljoen inwoners hebben, maar ook kernwapens en de op één na krachtigste economie.
Zeventig jaar lang wist de EU zich beschermd door de Verenigde Staten. Nog bestaat de NAVO. Maar er is niet eens een herverkiezing van Trump voor nodig om te beseffen hoe Europa’s veiligheid aan een zijden draadje hangt. In theorie zou Brussel voldoende tegenspel kunnen bieden.
Maar Trumps politieke capriolen staan niet op zich. Ook in de EU dringen politici zich op die alleen ruimte zien voor het eigen gedachtegoed. Zo zijn Hongarije en Polen al een eindje op weg. In Italië was de extreemrechtse Lega er bijna. Heeft de nationaalpopulistische AfD in Duitsland vaste voet aan de grond, terwijl in Nederland de PVV en het Forum voor Democratie dreigen.
Voorspellen moet je niet te veel doen. Morgen kan alles anders zijn. Misschien slaagt de EU er op het laatste moment in de juiste toon te vinden, de juiste beslissingen te nemen. Maar zoveel is zeker, als president Trump erin slaagt op 3 november de verkiezingen te winnen: Wee Amerika, wee Europa, wee de vrije wereld.