Wil VS nog wel de leider zijn?
Tweeënhalf jaar is hij de baas. Make America First is Keep America First geworden. De economie doet het naar behoren, groeide met 2,9 procent in 2018. De VS is nog steeds het rijkste land van de wereld. De 45ste president Donald Trump is een machtig man. Toch is er iets veranderd.
Na de Tweede Wereldoorlog opereerden de Amerikaanse regeringen steevast als leider van het vrije Westen. Er was kritiek, onenigheid maar de positie van de VS lag vast, met als climax het jaar 1989. De communistische Sovjetunie maakte plaats voor het kleinere Rusland. De voormalige Warschaupactlanden wisten niet hoe snel ze moesten toetreden tot de Europese Unie en de NAVO. De overwinning van het vrije Westen was dáár. En de Verenigde Staten van Amerika was de leider.
Niet alles was opgelost, er kwamen nieuwe bedreigingen. In het kleinere Rusland werd Vladimir Poetin de baas. De radicale islam eiste zijn plaats in de wereld op. De wereld herinnert zich de elfde september 2001. Met de Democraat Barack Obama kreeg Amerika zijn eerste zwarte president.
En toen kwam Trump. Een zakenman die zijn kiezers van alles beloofde. Werk, geld en een Amerika waarnaar geluisterd zou worden. Van politiek had hij geen kaas gegeten. Maar ach, wat zou het. De witte middenklasse kon op hem bouwen.
Als er een rode draad te ontdekken valt in het beleid van president Trump, is het wel dat hij de oude bondgenoten van zich vervreemd heeft, beleidsmaatregelen niet van de grond komen, zijn Russische vrienden hun eigen gang gaan, net als de Chinezen. Israël kan op hem rekenen. Tegelijk is de politieke situatie in het Midden-Oosten onoverzichtelijker dan ooit. Godsdienst en zakelijke belangen lopen door elkaar heen.
Het gaat om macht, invloed, om geld, om olie. Op een moord meer of minder wordt niet gekeken. De journalist Jamal Khashoggi van de Washington Post wordt aan stukken gesneden in het Saoedische consulaat in Istanboel.
Het olierijke Saoedi-Arabië is een bondgenoot van Amerika. Dus laat de VS het erbij. En nee, president Trump is niet de eerste Amerikaanse president die zo handelt. De Verenigde Staten heeft in de vorige eeuw wel vaker vreemde vrienden gehad. Dictators, moordenaars, verblind door macht en geld. En meer dan eens vroeg de regering in Washington zich radeloos af in welk wespennest zij zich begeven had.
President Trump wil geen oorlog. Hij dreigt ermee. Zijn politiek brengt onvrede, onzekerheid, grote verwarring. Politieke avonturiers zien hun kansen schoon. Is de VS nog wel de leider van het vrije Westen? Wil het nog wel die leider zijn?