Formatie vordert gestaag
Langzaam stapelt de spanning zich op. De partijen nemen hun posities in. Voorzitter Edith Schippers is alert. De premier trapt af. Alexander Pechtold van D66 oogt enthousiast. Jesse Klaver van GroenLinks heeft alle vertrouwen in de afloop. Hij is er bijna zeker van: Nederland krijgt een groen kabinet. Alleen CDA-leider Sybrand Buma stribbelt wat tegen, houdt de boot af, aarzelt.
Maar na zo’n 60 dagen sleutelen aan de totstandkoming van een derde kabinet-Rutte neemt het ongeduld toe. Ook de onderhandelaars begrijpen dat het journaille gevoed moet worden, al is het maar om nog meer gissen en gestook te voorkomen. Geen nieuws over de voortgang van de formatie geven zij. Niettemin kunnen het NRC Handelsblad en de Volkskrant de nodige regels produceren over de voortgang van het formatieproces.
Hoe het zij, de kranten zijn het erover eens dat de onderhandelingen tussen VVD, CDA, D66 en GroenLinks vorm krijgen. Niets is zeker, er zijn nog flink wat hobbels te nemen, de tegenstellingen zijn groot, maar de toon is positief. De ervaring van premier Rutte draagt daartoe bij, ook al omdat de premier geleerd zal hebben van de fouten die in 2012 zijn gemaakt. Met andere woorden, de fracties worden dit keer in het proces meegenomen, en niet voor een voldongen feit geplaatst.
Dat alles wil niet zeggen dat de formatie van dit kabinet-Rutte III een gelopen race is. Met name het CDA hikt aan tegen het milieu- en klimaatpakket dat GroenLinks inbrengt. Buma weet de priemende ogen van de boeren en de vissers op zich gericht en beseft dat hij in geval van nood bij de VVD moet zijn.
De CDA-leider zal het spel subtiel moeten spelen. Kansloos is hij niet. Zo weet hij dat het CDA onmisbaar is. Zonder de christendemocraten is een kabinet nagenoeg onmogelijk. Verder is GroenLinks-leider Jesse Klaver een debutant. Misschien kan Buma daarvan profiteren. Hoe het zij, hij zal zijn huid duur verkopen en er bovenal voor waken dat GroenLinks dè winnaar van het formatieoverleg wordt.
Ja, politiek is net schaken, de onderhandelaars moeten wikken en wegen, medestanders vinden, de opponent te vlug af zijn, op tijd de aanval zoeken, bereid zijn compromissen te sluiten zonder zich in de kaarten te laten kijken met één doel, namelijk genoeg van hun standpunten in het regeerakkoord zien te krijgen.
De conclusie is wel helder. De formatie vordert langzaam en gestaag.