‘Holocaust was niet gepland’

De Volkskrant toont via de site colleges van de Leidse universiteitsdocent, dr. Bart van der Boom over de Holocaust. “Opdat de lezer begrijpen zal”, vermoed ik. Ik heb er nu twee gezien. Dat zijn er vermoedelijk te weinig voor een definitief oordeel. Maar een indicatie moet er toch wel zijn.

Bedenk daarbij dat dr. Van der Boom twee jaar geleden nog furore maakte met zijn boek, getiteld: ‘Wij weten niets van hun lot’. Waarmee hij niet alleen de Librisprijs geschiedenis verwierf, maar ook zou hebben aangetoond dat de gewone Nederlander in de oorlog geen idee had van wat de joden in concentratiekampen te wachten stond. “En”, gaat hij een stapje verder, “die gewone Nederlander kon dat ook niet weten”.

De Volkskrantcolleges lijken eenzelfde gedachtelijn te volgen. In het eerst college legt dr. Van der Boom in elk geval haarfijn uit dat de Holocaust niet het resultaat was van vooropgezet plan, maar pas in 1942 min of meer toevallig tot stand kwam, in gang gezet door de loop van de ontwikkelingen. Dus als de top, Hitler zelf, al geen precies idee had, kun je dat ook moeilijk van de gewone Nederlander verwachten.

Ik geloof het best, al is het maar omdat de Holocaust elk voorstellingsvermogen te boven ging. Alleen vraag ik me af, wat de betekenis is. Maakt dat, bijvoorbeeld, de gewone Nederlander nu meer of minder verantwoordelijk?