Misschien maakt VVD een rekenfout
“Niemand is de schuld. Niemand heeft de stekker eruit getrokken. De partijen kwamen er gezamenlijk niet uit. Het verschil was te groot, was onoverbrugbaar. Het uiterste is geprobeerd. Dus ga ik het ontslag van het kabinet aanbieden. En, ja ik ben beschikbaar als lijsttrekker. Maar daar beslissen de VVD-leden over”.
Toch wel lichtelijk perplex, hoorde Nederland gisteravond de toelichting aan van premier Mark Rutte. Hij had de koning het ontslag van het kabinet-Rutte IV aangeboden. Vandaag nog zal hij in Huis Ten Bosch de ontslagaanvraag toelichten. Maandag volgt het debat in de Tweede Kamer.Dat ontslag viel een groot deel van het land best wel koud op het dak. Immers, de vorige avond waren velen naar bed gegaan met de gedachte dat de voorspelde crisis uit zou blijven. De betrokken bewindslieden hadden na urenlang beraad nog geen besluit genomen. De premier had excuses aangeboden. Het meningsverschil over gezinshereniging tussen enerzijds de VVD/ CDA en anderzijds de ChristenUnie/ D66 lag nog levensgroot op tafel. Maar Rutte zou Rutte niet zijn als hij de partijen niet op één lijn zou krijgen.
De premier speelde hoog spel. Hij moest wel, wist zichzelf onder druk gezet. Zijn VVD eiste daden. Maatregelen. Er moest een einde komen aan de vluchtelingenstroom. Alles om een herhaling te voorkomen van de zomer van 2022. De beelden van het overvolle asielzoekerscentrum in Ter Apel waren bij lange na nog niet uitgewist. Waren te schadelijk voor de partij.
“Wij zijn niet te koop”, legde CU-fractieleider Mirjam Bikker zichzelf op voorhand vast. Wijs geworden ook door de ervaring. Niettemin mag het niemand verbazen als premier Rutte erop gerekend had dat de coalitiepartners ten koste van alles een kabinetscrisis wilden voorkomen, al was het maar omdat de peilingen wijzen op grote verliezen voor met name D66 en het CDA, terwijl de CU weinig te winnen heeft bij verkiezingen.
“Bovendien zouden verkiezingen over het asielprobleem wel eens een gunstig kunnen uitvallen. Met het asielprobleem als hoofdthema zal rechts Nederland en masse op de VVD stemmen”, moeten partij-experts zich al rijk gerekend hebben.
Misschien. Niet onmogelijk. Wie weet herpakken de meer linkse kiezers zich. Wordt de combinatie PvdA/GroenLinks de grote winnaar. Maar evengoed bestaat de kans dat partijen als de PVV, Forum voor Democratie en JA21 profiteren. Dat de VVD wordt afgestraft. Blijkt over drie, vier maanden dat Nederland genoeg heeft van Rutte en in grote meerderheid zijn stem geeft aan de BoerBurgerBeweging van Caroline van der Plas.
November 2023 is ver weg. Misschien raakt het Nederlandse politieke landschap nog meer versplinterd. Niets definitiefs valt te zeggen over de uitslag, laat staan over het vervolg. Wel is er een gerede kans dat het formatierecord van 2021 zijn langste tijd heeft gehad. Regeren, zoveel staat vast, zal er niet gemakkelijker op worden. Een oplossing voor de asielzoekersproblematiek is de val van het kabinet ook al niet.