Niet Gorbatsjov hief Sovjet-Unie op
Michail Sergejevitsj Gorbatsjov, Nobelprijswinnaar, de laatste president van de communistische Sovjet-Unie, is gisteren op 91-jarige leeftijd overleden. In 1985 kwam hij aan de macht. Vier jaar later vierde de wereld het einde van de Koude Oorlog. Tegelijk viel het Sovjetimperium uiteen. Nooit hebben zijn vijanden hem dat vergeven. Nog altijd droomt de huidige Russische president, Vladimir Poetin ervan de stukken weer bij elkaar te vegen. Misschien is Gorbatsjov de tragische figuur die tegen zijn wil het einde van een wereldmacht inleidde. Zoveel is zeker, hij heeft zich altijd verzet tegen het opbreken van de Sovjet-Unie. Het einde van de communistische staat was de verantwoordelijkheid van Boris Jeltsin. Die besloot in 1991 tot de opheffing van de 70 jaar oude Unie van Socialistische Sovjet Republieken (USSR) nadat radicale communisten hadden geprobeerd de macht te grijpen.
Vanaf 1991 was Michael Gorbatsjov een ambteloos burger. Tot op de dag van vandaag zijn de begrippen glasnost (openheid) en perestrojka (hervorming) aan zijn naam verbonden. Toekomstige historici moeten maar uitmaken of de ondergang van de Sovjet Unie onvermijdelijk was. Onomstotelijk staat vast dat de communistische heilstaat politiek en economisch was vastgelopen. Gorbatsjovs directe voorgangers waren hoogbejaarde mannen van het communistische verleden. Het land was er in alle opzichten beroerd aan toe.
Tegelijk voelden de burgers van de zogeheten communistische satellietstaten zich gesterkt door de nieuwe geest van vrijheid en nationalisme. Zij haalden eigenhandig het IJzeren Gordijn neer. De Baltische staten Letland, Estland en Litouwen scheidden zich af. Gorbatsjov gaf toe. Wat in 1956, Hongarije en in 1968, in Praag nog mogelijk was, was in 1989 en 1990 ondenkbaar. De communistische gedachte was uitgewerkt. Het Sovjetimperium was uitgehold, verrot, viel krakend van ellende uiteen.
De Russische president Poetin droomt van het herstel van het Sovjetimperium. Het is hem gelukt twintig jaar aan de macht te blijven. Ook in de 21ste eeuw blijken geweld, repressie en terreur probate middelen voor een meedogenloos heerser. Maar lang kan het niet duren. Zelfs Poetin slaapt niet eeuwig. Eens wordt hij wakker. Wèg is dan de droom. Verdwenen, als sneeuw voor de zon.