Populist heeft niets te bieden
Met een meerderheid, groter dan verwacht hebben de Oostenrijkers de kandidaat van de Groenen, Alexander van der Bellen tot president gekozen. Met 53,3 tegen 46,7 procent versloeg hij de extreemrechtse kandidaat van de FPÖ, Norbert Hofer. Door het oog van de naald leek Europa te zijn gekropen, ware het niet dat de Italiaanse kiezers vrijwel tegelijkertijd een mokerslag uitdeelden. Met 60 procent antwoordden zij met een overduidelijk nee tegen de hervormingsvoorstellen van de Italiaanse regering en tégen premier Matteo Renzi.
Onzekerheid troef. Chaos in Europa. Waarbij bedacht moet worden dat het aftreden van premier Renzi meer indruk zal maken dan de keuze van de Oostenrijkers al is het maar omdat het nee-advies van de populistische Vijfsterrenbeweging van Beppe Grillo het lot bezegelde van een politicus, een nieuwkomer die beoogde een grote politieke schoonmaak te houden in een land dat er de afgelopen tien, twintig misschien wel zeventig jaar een potje van heeft gemaakt.
Met als gevolg dat de vierde economie van Europa zich in een zorgwekkende staat bevindt. “Een sluimerende vulkaan in het hart van de Europese Unie”, schrijft NRC Handelsblad, “Gevaarlijker dan Griekenland”. Compleet met alle ingrediёnten die horen bij land in de problemen. Lees: een schrikbarend hoge staatsschuld 133 procent van het BBP, een almaar oplopende werkloosheid, een bankencrisis en een groei die al stagneert sinds de eeuwwisseling.
Voeg daarbij de onzekere politieke situatie waarbij twee nauwelijks democratische partijen als de populistische Lega Nord, en de Vijfsterrenbeweging op het punt staan toe te slaan, terwijl oud-premier Berlusconi met zijn Forza Italia hoopt de lachende derde te worden.
Premier Renzi exit zodra het parlement de begroting voor het jaar 2017 heeft goedgekeurd. Maar zijn Democratische Partij is nog altijd de grootste in de Senaat en het Huis van Afgevaardigden.
Dus zal Italiё voor de zoveelste keer te maken krijgen met een zakenkabinet dat zes maanden de tijd krijgt om het populistische gevaar te bezweren en een hervormingsplan te maken waar het schiereiland inderdaad grote behoefte heeft. Opdat wetten niet vijftig keer via het Huis van Afgevaardigden naar de Senaat gaan en weer terug en Italiё regeerbaar wordt, geleid door politici die een vertrouwensbasis basis hebben.
Oostenrijk, Italiё. De toestand van de patiёnt is voor het moment stabiel. Misschien kan Frankrijk voor de ommekeer zorgen als de kiezers in juni voorkomen dat Marine Le Pen van het Front National het Elyséé betrekt door op, óf de socialist Manuel Valls óf de katholieke conservatief François Fillon te stemmen.
Maar ook dan staan alle seinen nog steeds op rood. De populistische partijen zijn er namelijk in geslaagd een stevig fundament te bouwen. Een nederlaag hoeft niet fataal te zijn. In Oostenrijk haalde de FPÖ-kandidaat zomaar 46 procent van de stemmen op. In Italiё, Duitsland, Frankrijk, Belgiё en Nederland zijn rechtspopulististische partijenniet meer weg te denken. Neem Geert Wilders van de PVV. Een jaar geleden was hij nergens, op 15 maart dreigt de PVV de grootste te worden.
Overal voelen de populisten de wind in de zeilen. Een beetje economische tegenslag en wie weet hoe snel de Grillo’s, de Farages, de Baudets en Dijkgraven de gevestigde partijen terzijde kunnen schuiven. Niets staat vast, behalve dat de westerse democratische rechtsstaat zich bevindt in het oog van een orkaan die in razend tempo een onheilspellende kracht ontwikkelt.
Een orkaan die onder de naam Donald Trump in Amerika is geland, en 5000 kilometer westwaarts huishoudt in een verdeeld onmachtig Europa met verkiezingen voor de deur in Nederland, Frankrijk, Italiё, Duitsland die er zomaar toe kunnen leiden dat nationaalpopulistische clowns de wapens in handen krijgen om het ganse politieke raderwerk stil te leggen. Een raderwerk met al zijn voor en tegens, maar wel verantwoordelijk voor democratie, recht, welvaart en vrede.
En nee, de clowns zijn niet om te lachen. Het zijn je reinste horrorclowns die niets te bieden hebben dan een verschrikkelijke leegte, een allesverzengend niets. Misschien kan de verstandige burger een politieke catastrofe nog voorkomen. Zo moeilijk hoeft dat trouwens niet te zijn. Er zijn voldoende betrouwbare partijen en politici over, door een beetje democraat makkelijk te herkennen.