Trump in voetspoor Nixon
En weer breekt de Verenigde Staten zich het hoofd over de vraag, hoe in hemelsnaam is Donald J. Trump er toch in geslaagd president te worden? Hoe is dit ons overkomen? Verbijsterd zijn zowel de Republikeinen als de Democraten over het ontslag van de FBI-directeur James Comey dat kwam als een donderslag bij heldere hemel. Totaal onverwachts, hoewel de experts karrenvrachten met redenen voorhanden hadden.
Ook Comey zelf was overvallen. Op werkbezoek in Los Angeles vernam hij het nieuws via de televisie. “De FBI-directeur deed zijn werk niet goed”, aldus de Amerikaanse president. Helaas, niemand die hem gelooft.
Politici en journalisten houden het erop dat het FBI-onderzoek naar de banden tussen de Russische regering en het Trump-campagneteam de oorzaak is. Niet alleen vanwege het vermoeden dat de Russen tijdens de campagne voor de presidentsverkiezingen de hand hebben gehad in het hacken van Democratische computers, maar ook omdat Trumps medewerkers daar weet van hadden. Dat onderzoek stond onder leiding van Comey.
Geen Comey dus. Herinneringen aan president Nixon dringen zich op. In 1973 ontsloeg Nixon de speciale aanklager, Archibald Cox, die onderzoek deed naar zijn rol in de Watergate –affaire. Het hielp niet. President Richard Nixon kwam steeds meer in het nauw en werd een jaar later gedwongen zijn functie op te geven.
Maar de zeer ervaren Nixon had tenminste een regering die functioneerde. Ook werd hij er niet van verdacht gemene zaak te maken met vijand nr. 1, Rusland dat toen nog Sovjet-Unie heette. Bovendien had Nixon in Henry Kissinger een expert van wereldfaam op buitenlands gebied.
Oorlogen en spanningen waren er genoeg, ook toen. De Vietnamoorlog liep op het einde. Maar zonder twijfel is de wereld van 2017 onrustiger, onstabieler dan die van 1973. Staat de positie van de Verenigde Staten onder een grotere druk.
In het Midden-Oosten stellen het Rusland van Poetin en het Turkije van Erdogan de 45ste president van de Verenigde staten van Amerika voortdurend op de proef. In Oost-Europa eist dezelfde Poetin zijn rechten op en probeert verdeeldheid te zaaien in het westerse kamp. Noord-Korea is klein en arm, maar heeft wel kernwapens. En dan is er het machtige China nog dat zo zijn eigen toekomstplannen heeft.
In die wereld, zó in beweging, leidt de onervaren, grillige vastgoedman, Donald Trump, nu bijna vier maanden het machtigste land. Een man met zijn karakter en zó verwikkeld in schandalen zal weinig geduld hebben om de juiste strategie toe te passen of een visie te ontwikkelen. Zo’n man zal zich steeds weer voor verrassingen geplaatst zien.
Al met al hoeft een president die geen weet heeft van het politieke bedrijf, die denkt zijn land als een zakenman te kunnen leiden, die onzekerheid, drift en rancune uitstraalt, niet te rekenen op enig respect van de collega’s, laat staan op vertrouwen van de burgers. Zo’n president is tot mislukken gedoemd. Amerika en de wereld kunnen alleen maar hopen dat het Congres op tijd de juiste conclusie trekt.