Populistische demonen rukken op
Helder bauw is de lucht. Koud. De ideale novemberdag, voorportaal van de Elfstedentocht die eens komen moet. Drie weken alweer is president-elect Donald Trump druk doende om zijn intrek in Het Witte Huis te nemen. Inmiddels heeft de president-elect zijn ministersploeg wel zo’n beetje klaar. Ministers die moeten proberen de verkiezingsretoriek in beleid om te zetten waar andere zijn benoemd om een brug te slaan met zijn politieke tegenstanders. Nooit is de president-elect te beroerd zijn mening te laten horen. Toch tast de wereld nog altijd in het duister over de weg die hij nu precies wil in slaan.
Intussen neemt de kritiek op de president-elect toe. Sterker nog, met elke dag wordt de politieke ratjetoe in de VS weer wat groter, neemt de druk op de president-elect toe om duidelijkheid te scheppen. En elke dag uitstel betekent dat de politieke ratjetoe juist groter wordt.
Heeft Amerika het al druk genoeg met zichzelf, bondgenoot Europese Unie staat er nauwelijks beter op. Vast staat al dat Europa de komende maanden opnieuw existentiële ontwikkelingen wachten, nu de Britten stemden voor een Brexit. De vraag is of de Conservatieve regering van premier Theresa May die stap ook echt zal zetten en zo ja, welke prijs zij daarvoor wil betalen.
Maar niet alleen het lidmaatschap van het Verenigd Koninkrijk baart de EU grote zorgen. 2017 is een belangrijk verkiezingsjaar. Oude demonen doemen overal op. In Italiё, Frankrijk, Duitsland, Oostenrijk, Denemarken, Nederland, waar niet eigenlijk , dreigen rechtse populistische eurocritische krachten het heft in handen te nemen.
Marine Le Pen van het Front National maakt een serieuze kans president te worden, en anders wordt het de conservatieve Republikein, oud-premier François Fillon wel. In Duitsland moet het conservatieve regeringsblok CDU/CSU proberen de extreemrechtse AfD van zich af te schudden. Hier in Nederland heeft niemand een idee hoe de PVV van Geert Wilders af te houden van een desastreuze verkiezingsoverwinning in maart volgend jaar.
Nee, niemand is tegen de democratie. Rechts heeft alleen maar de boze, witte hard werkende burger ontdekt, de burger die zich tekort gedaan voelt en terugverlangt naar het verleden toen Nederland nog Nederland , Frankrijk Frankrijk was. Begonnen als leider van een tweemanspartijtje schopt Wilders al vijftien jaar aan tegen het systeem, de elite, tegen de islam. Want zij zijn de schuld van de teloorgang. En nu is Wilders’ PVV virtueel de grootste partij van het land.
Trekt de PVV vooral stemmen van de gewone man, de Belgische hoogleraar en publicist David van Reybrouck probeert de hoger opgeleide burger te verleiden door hem meer te betrekken bij de besluitvorming. Of het werkt? D66 is er 50 jaar geleden voor opgericht. Intussen heeft partij van Alexander Pechtold een vaste plek in het centrum van de macht. Is elite. Iets om tegen aan te schoppen dus.
En links dan? Hoe zit het met de PvdA, de SP? Geen idee wat de burgers bezielt. Op 15 maart 2017 vinden de Tweede-Kamerverkiezingen plaats. Peilingen zijn momentopnamen, maar op basis van de meest recente wordt de sociaaldemocratie weggevaagd. Op 9 zetels staat de PvdA bij Peil.nl. In Frankrijk, in Zweden, is de eens zo sterke linkerflank in de verdediging gedrukt. Het is erger nog. Kansarme burgers stappen in steeds grotere getale over naar extreemrechts.
Waarmee de kans reëel is dat op 15 maart Wilders de leider is van de grootste partij van Nederland. Zelfs een premierschap is dan niet uitgesloten. Premier Wilders? Blijkbaar is het de ironie van een democratische rechtstaat dat een politicus de macht kan grijpen door tegen diezelfde rechtsstaat aan te trappen. Dat zovelen op hem stemmen in de hoop daarvan beter te worden, zegt veel over de mensen en over de politici die zeggen wat diezelfde mensen horen willen.
Één troost, Wilders mag te boek staan als een groot redenaar, een bekwaam politicus. Het is onzin, natuurlijk. Net als Marine Le Pen en Donald Trump heeft hij het politieke tij mee. Het zijn de tijd, de economie, de boze, bange burger die zijn partij vleugels geven. Het zijn de anderen die in gebreke blijven.