Poetin proeft nieren van Obama
De Amerikaanse president Barack Obama is een bedachtzaam man die zich driemaal bezint voordat hij begint. Die weet wat zijn publiek wil horen, en dat als geen ander kan verwoorden. Om, als het tot besluiten komt, ergens in het midden uit te komen. Liever heeft hij een waterig compromis dan helemaal niets, met als gevolg dat Obama’s tegenstanders altijd wel het gevoel hebben dat er iets te halen valt. Dat Obama’s nee, nooit helemaal nee is.
Dus trok Obama vorig jaar fel van leer tegen de wapenlobby na de moord op 23 leerlingen en vier leerkrachten van de basisschool Sandy Hook in Newton, Connecticut. Verregaand waren zijn voorstellen, verpakt in fantastische toespraken. Paal en perk beloofde de president te stellen aan het recht op wapenbezit dat al zoveel leed had veroorzaakt in de Verenigde Staten. Maar de wapenlobby, vertegenwoordigd door de NRA, is erg rijk en machtig. Te veel van Obama’s partijgenoten durfden de maatregelen niet aan, in de wetenschap dat hun kiezers zweren bij het tweede amendement van de Amerikaanse grondwet die het recht op vrij wapenbezit verankert. Sommigen geloven echter dat de NRA-donaties voor Congresleden een minstens zo doorslaggevende reden zijn.
Succesvoller is de president met de herziening van het gezondheidszorgstelsel. Miljoenen Amerikanen zijn nu in elk geval verzekerd. Zelfs geldt ACA (Affordable Care Act) als het grootste en meest tastbare succes van Obama’s regeerperiode tot nu toe. Maar, ook wat Obamacare betreft, zijn de oorspronkelijke voorstellen stevig afgezwakt. En blijven de Republikeinen zich verzetten.
President Obama beloofde voor zijn aantreden in 2009 de gevangenis op Guantanamo Bay te sluiten. Op 22 januari gelastte hij de gevangenis binnen een jaar te sluiten. In 2014 is het omstreden complex nog altijd open. Ook het optreden van de president in het voortetterende NSA-afluisterschandaal overtuigt maar weinigen.
Raadselachtig blijft het optreden van president Obama tijdens het dieptepunt van de Syriё-crisis, augustus vorig jaar. Minister van buitenlandse zaken John Kerry dreigde met een beperkte aanval op Syriё. De VS beschikte namelijk over het overtuigende bewijs dat het regime van president Assad verantwoordelijk was voor een gifgasaanval op een voorstad van Damascus, waarbij meer dan 1400 burgers waren omgekomen, onder wie 426 kinderen.
Waarop de president bedenktijd nam, genoeg voor Assads beschermheer, Rusland om een gelijkwaardige plaats aan de onderhandelingstafel te verkrijgen. Een diplomatiek overleg kwam op gang. Het chemische wapenarsenaal van het Syrische regime is intussen ontmanteld, maar de Syrische president zit steviger in het zadel dan voorheen. De burgeroorlog woedt in alle hevigheid voort. De burgers lijden verschrikkelijk. De strijdende partijen gaan zich te buiten aan wreedheden. Het is een uitputtingsslag waarvan het einde buiten elk zicht is, met Rusland dat erop uit is het regime van president Assad en zijn belangen overeind te houden en de VS, vastbesloten zich niet nog eens in een oorlog te storten.
De VS heeft Israёl en de Palestijnen tot onderhandelingen gedwongen, voor het eerst in drie jaar. Eind april verstrijkt de deadline. Maar deadlines noch dreigementen maken veel indruk op de Israёlische premier Netanyahu, ook niet nu de publieke opinie zich steeds meer tegen Israёl kant. Net als de Palestijnse president Mahmoud Abbas probeert Netanyahu het overleg te rekken zonder een baanbrekende concessie te hoeven doen. De Israёlische premier rekent er vermoedelijk op over voldoende steun in het Congres te beschikken.
Toen verjoeg Oekraїne de Russischgezinde president Janoekovitsj. Rusland bezette het schiereiland de Krim. Duidelijk is, dat het ook zijn invloed in Oekraїne wil behouden door een verregaande verzwakking van de Oekraїense staatsstructuur.
De telefoontjes van Poetin naar Obama en de Duitse bondskanselier Angela Merkel zijn veelzeggend, en laten aan duidelijkheid weinig te wensen over. De Russische president proeft de nieren van zijn collega’s. Poetin wil dat het Westen Rusland erkent als wereldmacht, als erfgenaam van het Sovjetrijk. De Europese Unie lijkt daar gevoelig voor, gezien de economische belangen. Na overleg tussen de ministers van buitenlandse zaken Lavrov en Kerry is een Russisch bataljon teruggetrokken van de grens met Oekraїne. Maar alles hangt af van de Oekraїners, met name in het oosten. Als die echt bij Rusland willen horen, kan de regering in Kiev dat ook niet tegenhouden.
Punt is dat president Poetin Rusland weer sterk en machtig wil maken. Hij moet woedend zijn geweest, het als een persoonlijke vernedering hebben ervaren toen de betogers van het Majdanplein erin slaagden de Russischgezinde regering te verjagen.
Misschien is president Obama een man van zijn tijd, een tijd van grote onzekerheden, van zoekende machten. Vragen werpen zich op: Is Poetin bereid Oost-Oekraїne te bezetten als de Krimmethode niet werkt? Lukt het de Europese Unie een vuist te maken? Maar de grootste vraag is opnieuw, hoe president Barack Obama zich houdt: Geeft hij toe? Komt hij ergens in het midden uit? Of trekt hij een onverbiddelijke grens? Zoveel staat vast, het lot van de wereld hangt ervan af.