KENNEDY’S GELIJK: SUPERMACHT VS WANKELT
Paul Kennedy’s , ‘The Rise and Fall of the Great Powers’ (‘Opkomst en Ondergang van Wereldrijken’) kon in 1988 niet op een beter moment verschijnen. Binnen de kortste keren bezweek het Sovjetimperium. De Verenigde Staten had de Koude Oorlog gewonnen, bleef over als enige supermacht.
Rond de eeuwwisseling stond de Verenigde Staten op het toppunt van de macht. Harvard-filosoof Francis Fukuyama voorzag in zijn ‘The End of History and the last Man’de totale overwinning van de liberale democratie en het kapitaalliberalisme. Kortom, van het Amerikaans politiek-economische gedachtegoed.
Toen vielen door geloof en haat gedreven Arabieren op 11 september 2001 Amerika aan waarop het land kostbare, uitzichtloze oorlogen startte in Afghanistan en Irak. De economische crisis brak uit. In de VS is de polarisatie tussen Democraten en Republikeinen bijna totaal.
“Het land is oorlogsmoe”. President Obama kon de stemming van het Amerikaanse volk niet beter samenvatten. Daarom vraagt hij het Congres in te stemmen met zijn besluit het Syrische regime te straffen voor gifgasgebruik.
De Volkskrant vindt dat getuigen van moed. Van wijsheid zelfs. Dat moge zo zijn. De wereld zal Obama’s speurtocht naar draagvlak aanzien als een zwaktebod. De Syrische president Bashar al-Assad en Amerika’s vijand nr. 1, Iran zullen er hun voordeel mee doen.
Maar ook bondgenoot Israёl aarzelt. Het dagblad Haaretz concludeert dat de regering-Netanyahu niet op onvoorwaardelijke Amerikaanse steun hoeft te rekenen als het komt tot een confrontatie met Iran.
Al met al is de draagwijdte van Obama’s besluit verreikend. Tien jaar geleden konden wij, kiezers, nog woedend worden, de straat op gaan, met stenen gooien, ons bedonderd voelen omdat onze leiders hadden gelogen over massavernietigingswapens in Irak. De leiders trokken zich er weinig van aan.
Hoe anders is de situatie nu. Na het nee van het Britse parlement besefte de Amerikaanse president dat het draagvlak ontbreekt. Blijkbaar gelooft de wereld niet langer in Amerika’s rol als politie-agent.
In tien dagen kan veel gebeuren. Dat het Congres zijn steun onthoudt aan zijn president is nauwelijks voorstelbaar. Niet alle Republikeinen zullen de statuur van de president in de waagschaal stellen.
De Republikeinse senator McCain verklaarde: “De geloofwaardigheid van de VS is in het geding. Een afwijzing van zijn voorstel heeft catastrofale gevolgen”.
Van eminent belang is trouwens de vraag hoe Amerika reageert op de aarzelingen in Europa. NAVO-topman Rasmussen onderkent het gevaar. “Ik heb de bewijzen gezien”, maakte hij zijn standpunt duidelijk. Vermoedelijk is het te laat, en zal het antwoord niet lang op zich laten wachten. Meer verantwoordelijkheid voor de Europese bondgenoten kan wel eens het gevolg zijn. Voor Nederland betekent dat meer inspanningen op het gebied van defensie, zwaardere lasten. Hogere belastingen, dus.
Feit is dat Amerika nauwelijks raad weet met het wespennest dat het Midden-Oosten heet. Misschien komt het overtuigende bewijs van gifgasgebruik rond. Is er te elfder ure een vergelijk mogelijk met Rusland en China. Overtuigt president Obama alsnog.
De conclusie rest dat Paul Kennedy opnieuw zijn gelijk haalt. De supermacht wankelt. De Verenigde Staten heeft haar krachten overschat. De wereldpolitiek staat voor een periode van diep ingrijpende veranderingen die ook Europa zullen treffen.